Классный час
Тема От улыбки хмурый день светлей.
(3 класс)
Цель:
1.Познакомить учащихся с общечеловеческими
ценностями.
2.Воспитывать доброжелательность, умение видеть
красоту в простом и обыденном, умение дарить
тепло и доброту.
Оборудование: Фотографии улыбчивых детей,
Репродукция картины Леонардо Да Винчи «Мона Лиза»
схема – вопрос: Что такое улыбка? ТСО
1. Вступительное слово учителя.
Землю обогнули тоненькие нити,
Нити параллелей и зеленых рек,
Протяните руку, руку протяните,
Надо, чтобы в дружбу верил каждый человек.
Обогрейте словом, обласкайте взглядом,
От хорошей шутки тает даже снег,
Это так чудесно, если с вами рядом
Станет добрым и веселым хмурый человек.
- Ребята! Давайте сейчас посмотрим, друг другу в глаза, улыбнемся и скажем « Доброе утро!
Солнцу и птицам,
Доброе утро вам-
Улыбчивым лицам».
( Звучит песня «Улыбка» из мультфильма Крошка Енот).
- Понравилась ли вам песенка? О чем она? (Мнение детей)
- А как вы думаете, о чем мы будем говорить?
- Ребята, сегодня мы поговорим о пользе секрете улыбки. Поиграем.
2. – Начнем игру. Я даю вам одинаковые предложения. ( Какой сегодня замечательный день).
Эти предложения один из вас должен прочесть с улыбкой, а другой без улыбки. (Дети читают предложения).
- Кто вам больше всего понравился? Почему?
( Мнение детей).
- Встречаете ли вы, ребята на улице людей, которые не улыбаются? (Да).
- А как вы думаете, почему они не улыбаются? В чем причина? (Мнение детей).
- Как можно им помочь? (Мнение детей)
- Ребята, как вы думаете, может ли человеческая улыбка пережить века и тысячелетия и поражать людей своей красотой и сегодня? ( Да может)
На доске – репродукция картины Леонардо Да Винчи «Мона Лиза».
3.Рассказ учителя о картине, беседа с детьми.
- Видели ли вы когда-нибудь это лицо? Где вы его встречали? (Мнение детей).
- Да, вы правы. Это лицо вам встречалось в журналах, альбомах на экране телевизора. Написал этот портрет знаменитый итальянский художник Леонардо Да Винчи.
Это портрет Моны Лизы. Как любовался этим лицом художник, когда рисовал портрет.
- Вам она нравится? О чем нам говорит ее портрет?
( Мона Лиза – тихая и ласковая. Наверное, она говорит тихо и спокойно. Она уважительна и добра).
- Дети, тысячи и тысячи людей во всем мире думают о загадке притягательности Моны Лизы. Многие говорят, что главное ее очарование в улыбке. Нравится ли вам улыбка Моны Лизы? Какая она - улыбка Моны Лизы? Определение улыбки.
- Что же это такое улыбка? (Дети дают определение улыбки).
5. Физминутка
- Хорошо потрудились, пора немного отдохнуть.
Сердце, сердце не сердись,
Сердце, сердце улыбнись,
Сердце, сердце баю-бай,
Сердце, сердце отдыхай.
- Ребята, как вы думаете, может ли улыбка помочь человеку преодолеть трудности? (Мнение детей)
6.Ответы на вопросы.
1. Когда человек может улыбаться?
2.Что дает человеку улыбка?
3. Когда и как можно улыбаться?
7. – Придумайте свои улыбчивые истории.
(учащиеся придумывают улыбчивые истории)
8. Подведение итогов
- О чем мы сегодня обсуждали? Что запомнилось больше всего?
(Мнение детей).
- Ребята, учитесь видеть в жизни прекрасное, радоваться, улыбайтесь чаще.
8. В конце классного часа дети поют песню «Если весело живется».
Тема Эвилен-ээлдек состер болгаш аажы-чан.
Класс шагынын сорулгазы: Уругларны эвилен-ээлдек эки аажы-чанга болгаш хундулээчел,чопшул болурунга кижизидери.
Чараш,чаагай сеткилдиг дузааргак кылдыр уругларны кижизидери.
Класс шагынын чорудуу.
1.Проблемниг айтырыгны шиитпирлээри.
(Сценажыткан коргузуг).
Школада чурум чок оолдарны коргускен.
Театрда ыыткыр чугаалажып турар уруглар.
Кудумчуда алгыжып турар кижилер.
Автобуста кырган-авага олут чайлап бербээн уруглар.
Библиотекада шимээргеп орар оолдар.
- Бо хунгу класс шагында чунун дугайында чугаалажыр-дыр бис, уруглар? Чуге мындыг таварылгаларны коргускенил?
2.- Дараазында улегер домактарны тондур чугаалап корээлинерем.
Улегер домактар
Шугум чазаарда ……..,(шыгаар) Багын соглээрге
Шуугаар бетинде …….(боданыр). бачыды …..(арлыр).
Оттунчек ооренир, Сеткилдин …… (бичези) херек
Ожеш ……….(оонделевес). Эртемнин……. (улуу) херек.
Аът болуру ….(кулунундан), Кижи экизи……(найыралда),
Кижм болуру ……(чажындан). Аът экизи ……(мунужунда).
Эки кижээ … хой,
Эки аътка ….хой.
3.Оюн аукцион «Эвилен-ээлдек состернин» аукционун чорудуптаалынар .
Аукционнун дуруму: 1.Соолгу эвилен-ээлдек состу адаан кижини садып алыкчы деп чарлаар.
2. Мурнунда адаттынган состерни катаптавас.
а) Эртен-эрте оттуп келгеш чанынарда кижилерге чуну чугаалаар силер?
б) Кудумчуга эжинерге таваржы бергеш, чугааны чуден эгелээр силер?
в) Бажынынарга келген кижи чоруп турда канчаар силер?
г) Аалчыларны кандыг состер-биле уткуп хулээп алыр силер?
д) Шимчээшкин дузазы-биле Экии деп состу коргузуп корунерем.
4. Чугаа уезинде кузенчиг эвес шимчээшкиннер база бар боор:
Карак дурбууру.
Арнынга холу-биле дээри
Кандыг-даа сорулга чок холунда туткан долгап туруп бээри.
Кулаанга дээри дырбаныры.
Будун чайгаары, чугаалажып турар кижизинге дээри.
Кым бир кижиден салдыкпастай бээри.
5.Физминутка «Арын хоонун оскертири».
Корга бергенин, амырай бергенин, бузуревейн турарын,мунгараанын,кайгап ханмаанын, хорадай бергенин, билбээнин, ажырганы бергенин, кузелинер буде бергенин.
Ам чаа коргускен хооннерни кандыг-даа таварылгада шын ажыглап билир болза эки. Бир эвес шын эвес кылдыр хоонунерни коргузер болзунарза оске кижиге чугле арнынарда коргускен хооннер эпчок анчыг,аарышкылыг чуулдерни сос чокка коргузуп болур-дур силер.
6.Эвилен-ээлдек состер дугайында шулукчугештерни Аялга ,Арат, Аганак шулуктээр.
7.- Шаанда эрес-дидим эвилен-ээлдек езулуг эр кижилерни кым дээр чорааныл билир силер бе?(Рыцарь)
- Бистин класстын оолдары база рыцарьлар болуксап турарын коруп тур бис.
8. Рыцарьлар дангыраан хулээп алыры.
Аскы-биле аал кожурбес,
Дылы-биле дыт ужурбас.
9.Кроссворд «Чараш чанчыл».
1.Кижинин дириг амтаннардан ылгалы. (чугаа)
2.Кижинин мозулуг шынары оон база костур. (менди)
3.Аалчы-биле эптиг байырлажырын чуу деп болурул. (удээри)
4.Кижинин чараш чаагай чанчылын коргузер будужу. (томаанныы).
5.Тыва чоннун эн эки олуду. Бодуун кижи ынчаар олурар. (согедек)
10.Туннел
- Культурлуг эвилен-ээлдек кижинин состерин аажы-чанын хоонун билип алдывыс. Ону моон сонгаар эгелээш утпайн чанчыл кылдыр амыдыралга ажыглап чоруурунарны кузедим.
Класс шагы-диспут.
Темазы Тыва хогжум херекселдеринин онзагайы.
Ажыглаар херекселдери: хогжум херекселдери чураан чуруктар; хогжум херекселдеринин унун тыттырган кассета; Тыванын ат-алдарлыг хоомейжилеринин чуруктары.
Сорулгазы: Тыва чоннун чаагай чанчылдарын билиндирип кижизидери; Хогжум херекселдеринин тоогузун билиндирери; Тыва чонну бугу делегей кырында алдаржыдып чоруур чараш аялгалар база хооннер кайыын унуп турарын тайылбырлап бээри.
1. - Бистин огбелеривистин дугайында чуну билир силер?
- Бистин огбелеривис кошкун амыдыралдыг чораан. Ындыг-даа болза онзагай чараш хогжум херекселдерин боттары кылып ап, ойнап чорааннар. Ам оларнын кол-колу-биле таныжып корээлинер.
2.Игил-тоол, хоомей кууседиринге.
Бызаанчы-ырлаарда.
Чадаган-ыр удээрде.
Дошпулуур-сыгыт, хоомей кууседиринге.
Хомус-хой кадарарда хойлап алыр.
Лимби-чылгы манап хонарда ап алыр.
Амырга, эдиски, шоорну аннаарда ап чораан.
Дунгур, орда,конгулуур, конгураа,кынгырааны хамнар ажыглап чораан.
Бурээ-бушкуур, шан-кенгирге, тун, конга, дамбыра, дешпи, дуудорум-ламалар ажыглап турар. Хурээлерге турар.
3. - Оларны чуден кылып чораанын билир силер бе?
- Ыяштан кылып чораан.
- Баштай-ла кадыг дыт ыяшты тып алыр. Ол ыяш бедик черге унген чарт дыт болур ужурлуг. Ийи талазындан суг агып баткан.
- Чуге ыяап-ла ийи талазындан су гагар турганыл?
- Ындыг ыяштын ортузунда дээрбээ, тогерии дески болур.Кайы-хире херегин ажыглааш , сугга чугун ундур хайындырып кааптар. Кургаг-даа ыяш домей-ле чуктуг болур. Кургадырда холегеге кургадыр.
Кургай бээрге хевирлей, дурзулей чазааш, одекке хооп каар. Он хире хонганда уштуп коорге, хурен-сарыг оннуг апарган болур. Ол он озээн откен болгаш, канчаар-даа чонарга, чазаарга читпес.
Хылынга аът кудуруун ажыглап чораан. Кудурукту 7-8 хире хонукта кара суг бажынга хооп каар. Узулбезин дээш ынчаары ол.Уези кээрге хылдарнын баштары ийи адыр апарган болур. Ол адырарган черден тыртарга, бир хыл ийи апаар.
Игил, бызаанчы, чазынын хылын катпас.
Дошпулуурну шойунду-биле база хылдап чораан.
4.Хогжум херекселдеринин хылдары.
Игил биле дошпулуур ийи хылдыг. Бызаанчы дорт хылдыг. Чадаган 6, 12, 24, 48 хылдарлыг болур.
Игилдин чазы ангы бош болур. А бызаанчынын чазын хылдарын суккулаштырып каан тудуш чоруур. Игил бызаанчы колдуунда аът баштыг .
Азы кошкар баштыг болур. Аът баштыг кылыры хундуткел, чоргаарал хевирлиг. Ол аът бажын ыяап-ла ногаан кылдыр будуп алыр чораан.
- Чуге ындыг чораанын ам бо тоогуну номчааш билип алыр силер.
Тоогунун номчулгазы, сайгарылгазы.
5.Хогжум херекселдеринин тывылган тоогузу.
Бызаанчы. Бир садыгжы кижи кыдат чорааш, бир-ле ындыг хогжум херексели садып алган. Анаа шору ойнаар-даа болу берген. Ол кижинин ады Бызаакай дээр чуве-дир. Ону дыннаан улус чуу деп херекселде ойнап орарын айтырарга ол билбес болган. Бызаакай ойнап орар херекселин унун дыннаарга бызаа унунге-даа домей, бодунун ады база Бызаакай борга бызаанчы деп ат берген. Ол-ла хевээр ындыг ат тывылган.
Игил. Ийи хылдыг дээн уткалыг.
Дошпулуур. Ойнаарга дошпу, чоржан аъттын чоруу дег шошкунгурлаан дээн уткалыг.
Чадаган. Чада салган дээн.
Хомус. Хойлап алыр дээн уткалыг.
6. - Ам бо хогжум херекселдеринге хамаарыштыр ырлажып чораан кожан ырлар.
Кожамыктар.
Эки ыяш будужунден, Саралазы эки аъдым,
Эдип алган игилимни. Саарын какпайн мунар силер.
Эмдик аскыр кудуруундан, Чадаганым чараш эдим
Этсип алган игилимни. Чарбайн, успейн ойнаар силер.
Быдаа чемин кылып орда, Хойлар бажы дозарымда,
Авам, ачам эки-ле ийин. Хойлап алыр хомузумну,
Бызаанчылап ойнап орда, Хоор-ла чонга аян тудар,
Акым угбам амыр-ла ийин. Хоюг уннуг хомузумну.
Алаак чернин ыяжындан, Шолден унген сооскен хомус,
Чазап алган дошпулуурум. Честем кылып берген чуве,
Ааскыр аъттын кудуруундан, Шолге тайбас хап-ла идиим,
Хылдап алган дошпулуурум. Угбам даарап берген чуве.
- Шак бо хогжум херекселдеринге тывавыстын алдарлыг ыраажылары, хоомейжилери ойнап чоруур.
7.Туннел.
Ынчангаш бистин тыва чоннун бир янзы онзагай хогжум херекселдерин хундулеп, ону сонуургап ойнап чоруурунарны кузээр-дир мен.